İÇİNDEKİLER
İKİ KUTUPLU DÜNYA VE TÜRKİYE
Doğu Bloku
Doğu Bloku Teşkilatları
Cominform (Kominform)
Comecon (Komekon)
Varşova Paktı
Batı Bloku
Batı Bloku Teşkilatları
Truman Doktrini
Marshall Planı
NATO’nun Kuruluşu
Avrupa Konseyi.
Doğu ve Batı Arasındaki Türkiye
Türkiye ve SSCB İlişkileri
Türkiye ve Truman Doktrini
Türkiye’nin Avrupa Konseyine Üye Olması
Türkiye’nin NATO’ya Katılması
Türk Askeri Kore’de
İKİ KUTUPLU DÜNYA VE TÜRKİYE
-II. Dünya Savaşı'ndan sonra ABD'nin başını çektiği Batı Bloku ülkeleri ile SSCB’nin önderliğindeki Doğu Bloku ülkeleri arasında ekonomik, askerî, ideolojik, siyasi ve kültürel alanlarda büyük çekişmeler yaşanmaya başladı.
- 1960'lara kadar devam eden bu süreç aynı zamanda Soğuk Savaş Dönemi olarak da adlandırılmaktadır.
- II. Dünya Savaşı'ndan sonra Doğu Bloku ile Batı Bloku arasındaki silahların kullanılmadığı çatışma 1991’de SSCB'nin dağılmasına kadar devam etti
Doğu Bloku
- II. Dünya Savaşı'ndan sonra ortaya çıkan iki süper güçten biri Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’ydi (SSCB).
- SSCB'nin bu kadar güçlenmesinde Almanya, İtalya ve Japonya'nın savaştan yenilgiyle çıkmaları, İngiltere ve Fransa’nın savaşı kazanmalarına rağmen büyük ölçüde yıpranmış olmaları etkili oldu.
- SSCB, II. Dünya Savaşı’nda Almanları yenilgiye uğrattıktan sonra Doğu Avrupa’da ilerleyerek bu topraklardaki Alman işgaline son vererek Doğu ve Orta Avrupa’daki ülkelerden birçoğunu işgal etti.
- SSCB, denetimi altındaki Macaristan, Bulgaristan, Romanya, Polonya ve Çekoslovakya’da komünist partiler iktidara geldi.
- SSCB, Doğu Avrupa ülkeleriyle dostluk, iş birliği, saldırmazlık gibi antlaşmalar yaparak bir blok oluşturdu.
Cominform
-Doğu Bloku üye devletleri 5 Ekim 1947'de Cominform ile SSCB ve komünist rejimler arasında siyasi ve ideolojik bağ sağlandı.
Comecon
- Marshall Planı ve Avrupa Ekonomik İşbirliği Örgütüne karşı SSCB öncülüğünde Comecon (Karşılıklı Ekonomik Yardımlaşma Konseyi) kuruldu (25 Ocak 1949).
- Comecon'un amacı; üye ülkelerde ekonomik gelişmeyi hızlandırmak, bilimsel ve teknik gelişmeye önem vermek ve üye ülkeler arasındaki dayanışmayı sağlamaktı.
Varşova Paktı
- Askerî alanda da Soğuk Savaş Dönemi'nde öne çıkan uluslararası güvenlik örgütlerinden biridir.
- NATO'yu varlığına tehdit olarak gören SSCB öncülüğünde; Arnavutluk, Doğu Almanya, Bulgaristan, Macaristan, Polonya, Romanya ve Çekoslovakya’nın katılımıyla kuruldu (14 Mayıs 1955).
- Kuruluş amacı NATO’ya karşı sosyalist ülkeler arasında dostluk ve askerî yardım sağlamaktı.
- Varşova Paktı, Soğuk Savaş'ın bitmesiyle 1991'de dağıldı.
Batı Bloku
-II. Dünya Savaşı sonrasında SSCB’nin yayılma tehlikesi karşısında İngiltere Başbakanı Winston Churchill (Vinstın Çörçıl), ABD’yi etkin kılma çabasına girişti.
- SSCB tehdidine karşı ABD’nin sorumluluk üstlenmesi istendi.
SSCB’nin girişimleri ve yayılmacı tutumu karşısında ABD Uzak Doğu’da, Doğu Akdeniz’de ve Orta Avrupa’da harekete geçti.
ABD ile SSCB arasında savaş sonrasında iş birliği yerine çatışma süreci başlamış oldu. Batı Bloku’nun liderliğini üstlenen ABD, SSCB’ye “çevreleme politikası” izledi.
Batı Blokunun Teşkilatları
-SSCB'nin yayılmacı politikasının karşısında kendisini “Hür Dünya” olarak adlandıran Batı Bloku ülkeleri ABD öncülüğünde askerî, ekonomik ve siyasi alanlarda teşkilatlanmaya başladı.
- NATO ve Avrupa Konseyi gibi oluşumlar bu amaçla kuruldu.
- Truman Doktrini ve Marshall yardımı projesi de bu siyaseti destekleyen adımlar oldu.
Truman Doktrini
- ABD Başkanı Harry S. Truman (Hery S. Truman), 12 Mart 1947'de Avrupa'yı desteklemek ve güçlendirmek için Truman Doktrini’ni ilan etti.
- Amerikan Kongresinde; SSCB tehdidine karşılık Yunanistan'a 300 milyon, Türkiye'ye de 100 milyon dolarlık yardımın yapılması kabul edildi.
ABD, Truman Doktrini ile iki temel amaca ulaşmaya çalıştı:
SSCB'nin yayılmasını engellemek,
ABD'nin hâkimiyetini genişletmek ve SSCB tehdidine karşı Türkiye ve Yunanistan'a askerî yardım yapmaktı.
Marshall Planı
- ABD, Avrupa'nın ekonomik yönden güçlü olduğu takdirde SSCB'nin siyasi yayılmacılığına karşı koyabileceğini düşünüyordu.
- ABD Dışişleri Bakanı George Marshall (Corç Marşal), 5 Haziran 1947'de yaptığı açıklamada ABD'nin, Avrupa'nın ekonomik kalkınması için Avrupa ülkelerinin kendi aralarında ekonomik iş birliği sağlamalarını ihtiyaç olursa o aman ABD'nin yardımcı olabileceğini söylediği plandır.
NATO’nun Kuruluşu
- NATO, Soğuk Savaş Dönemi'nde SSCB'ye karşı kurulan geniş kapsamlı bir savunma ittifakıdır.
- ABD, İngiltere, Fransa, Belçika, Hollanda, Lüksemburg, Norveç, Danimarka, İzlanda, Portekiz, İtalya ve Kanada'nın katılımıyla 4 Nisan 1949'da kuruldu.
- NATO'nun oluşturulmasının ana fikri SSCB yayılmasına ve tehdidine karşı etkili bir set kurmaktı.
- NATO yapılanması sonucunda SSCB öncülüğünde oluşan Doğu Bloku'na karşı Batı Bloku oluşturuldu.
Avrupa Konseyi
- Avrupa Konseyi her alanda üye ülkeler arasında güven oluşturup iş birliği sağlamaktır.
- 5 Mayıs 1949'da Londra Antlaşması ile İngiltere, Fransa, Belçika, Hollanda, Lüksemburg, Danimarka, İrlanda, İtalya, Norveç ve İsveç arasında kurulan konsey sadece Avrupa devletlerini kapsayan ve askerî niteliği olmayan bir teşkilattır.
Doğu ve Batı Arasındaki Türkiye
Türkiye-SSCB İlişkileri
- II. Dünya Savaşı'ndan sonra Yalta Konferansı'na katılan SSCB lideri Stalin, Boğazların statüsünün aynen devam edemeyeceğini Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin günün koşullarına uygun olarak yeniden düzenlenmesini ve SSCB lehine değişiklikler yapılmasını talep etti.
- ABD, SSCB'nin karşısında yer alıp, Türkiye'yi destekledi.
- SSCB 30 Mayıs 1953'te yaptığı açıklamayla, II. Dünya Savaşı'ndan sonra gündeme getirdiği taleplerinden vazgeçtiğini resmen bildirdi.
- Türkiye ve SSCB arasındaki ilişkiler de bu tarihten sonra yumuşamaya başladı.
Türkiye ve Truman Doktrini
-Truman Doktrini ile SSCB'nin yayılmacılık
politikasının tehdidi altında kalan Yunanistan
ve Türkiye'ye askerî ve ekonomik yardımlar yapıldı.
- Truman Doktrini, Türk dış politikasında da büyük değişikliklere yol açtı.
- Türkiye, tamamen Batı Bloku yanlısı bir dış politika izlenmeye başladı.
- Türkiye NATO'ya katılmak istedi.
- Kore Savaşı'nda Birleşmiş Milletler Barış Gücü Komutanlığı bünyesinde savaşa katıldı.
- Kore Savaşı'nda Doğu Bloku'nun yayılmacılığına karşı dünyayla birlikte hareket eden Türkiye, Batı Bloku ülkelerinin desteğini kazandı.
Türkiye’nin Avrupa Konseyine Üye Olması
- Batılı devletlerle olan ilişkiler geliştirilmiş ve iş birliği de artırılmış olan Türkiye, Avrupa Komisyonu kurulduktan kısa bir süre sonra Yunanistan ve İzlanda ile birlikte Ağustos 1949'da Avrupa Komisyonuna davet edildi.
- Türkiye bu süreçten sonra, komisyonun kurucu üyeleri arasında sayıldı.
- Türkiye'nin komisyona kesin katılımı ise TBMM tarafından 12 Aralık 1949'da onaylandı.
Türkiye’nin NATO’ya Katılması
- Türkiye ise başlangıçta NATO'nun dışında kaldı.
14 Mayıs 1950 seçimleri sonucu iktidara gelen Demokrat Parti, NATO'ya katılma çalışmalarına hız verdi.
Türkiye’nin NATO’ya katılmak istemesinin nedenleri :
NATO içerisinde yer alarak, SSCB tehdidinin devam etmesi karşısında ülke topraklarının savunulmasının kolaylaştırılması düşünülmüştür.
Türk devlet adamları, Avrupa Konseyinin kurucu üyelerinden olan Türkiye'yi Batı'nın ayrılmaz bir parçası olarak görüyorlardı.
-NATO'ya katılma konusunda Kore Savaşı, Türkiye için önemli bir dönüm noktası oldu.
- Türkiye'nin NATO'ya kabul edilmesini sağlayan bir başka gelişme ise SSCB'nin nükleer silah edinmesi oldu.
- 15 Eylül 1951'de Ottowa'da toplanan NATO Bakanlar Konseyi, oy birliğiyle Türkiye ve Yunanistan'ın NATO'ya üye olarak davet edilmesine karar verdi.
- 22 Ekim 1951'de Türkiye ile Yunanistan'ın NATO'ya katılımını sağlayan protokol imzalandı.
- TBMM, 18 Şubat 1952'de Kuzey Atlantik Antlaşması ve Protokolü'nü onaylayınca Türkiye NATO'ya resmen katıldı.
Türk Askeri Kore’de
- II. Dünya Savaşı'nda Japonya teslim olduktan sonra Kore'nin kuzeyini SSCB, güneyini ise ABD denetim altına aldı.
Kore, 38. enlem sınır kabul edilerek Güney Kore ve Kuzey Kore olmak üzere ikiye ayrıldı.
- ABD'nin desteklediği Güney Kore'de yapılan seçim neticesinde 17 Temmuz 1948'de Güney Kore Cumhuriyeti kuruldu.
SSCB'nin desteklediği Kuzey Kore'de de seçimler yapıldı ve
9 Eylül 1948'de Kore Halk Cumhuriyeti kuruldu.
-25 Haziran 1950'de SSCB'nin desteklediği Kuzey Kore birlikleri, Güney Kore'deki askerlerin sınırı geçtiklerini ileri sürerek Güney Kore'ye saldırdı.
- Savaşın başlamasıyla ABD, Güney Kore'ye yardım göndermeye başladı ve Birleşmiş Milletleri harekete geçirdi.
Alınan kararla ABD'nin önderlik ettiği bir Birleşmiş Milletler Kuvveti oluşturuldu ve komutanlığına da Amerikalı General Mac Arthur (Mak Artur) getirildi.
ABD'den sonra Kore'ye asker gönderen ikinci ülke Türkiye oldu.
Kore Türk Tugayı Komutanlığına Tuğgeneral Tahsin Yazıcı; Piyade Alay Komutanlığına da Celal Dora atandı.
-Birleşmiş Milletler Barış Gücü Komutanlığı bünyesinde savaşan Türk askeri, başarılı bir şekilde mücadele etti. Çok şiddetli geçen Kunuri Muharebeleri'nde önemli başarılar gösterdi.
- Üç yıl süren Kore Savaşı'nda taraflar birbirlerine üstünlük sağlayamadılar.
- 1950'de başlayan savaş, 27 Temmuz 1953 Panmunjom Ateşkes Anlaşması ile sona erdi.
- Yapılan ateşkese göre Kuzey Kore ile Güney Kore arasındaki sınır değişmedi ve 38. enlem sınır çizgisi olarak kabul edildi.
Daha fazlası için bizi takip edin
Yorumlar
Yorum Gönder