1- TARİH VE TARİH YAZICILIĞI, TARİH BİLİMİ( ÖZELLİKLERİ, YÖNTEMLERİ, KAYNAKLARI,SINIFLANDIRILMASI), OLAY- OLGU

Tarih nedir?

Geçmiş dönemlerde yaşamış insan topluluklarının yaşam şekillerini, oluşturdukları kültür ve uygarlıkları, toplumların birbirleri ile olan siyasi, ekonomik, askerî, kültürel ilişkilerini;

– neden - sonuç ilişkisi içinde,

– yer ve zaman bildirerek,

– belgelere dayalı olarak,

– objektif şekilde

inceleyen sosyal bilim dalına tarih denir.

Vaka- vakıa  (Olay- olgu)

Tarihi Olay (vaka): Tarihî süreçte meydana gelen, bir seferde olup biten gelişmelerdir. Kesin bir tarih söz konusudur.

Kavimler Göçü, Kösedağ Savaşı, İstanbul'un Fethi gibi

Tarihi Olgu (vakıa): Tarihî olayların birikimi sonucunda ortaya çıkan süreçlerdir.

Avrupa'nın etnik yapısının oluşması, Anadolu'nun Türkleşmesi ve İslamlaşması, Feodalitenin zayıflaması gibi

Tarihi Olayların Özellikleri

•Olaylar belirli bir yer ve zamanda meydana gelir.

•Tarih bilimi olayları incelerken belgelerden yararlanır.

•Tarihi olaylar tekrarlanamaz, bu nedenle tarihi araştırmalarda deney ve gözlem metodu kullanılamaz.

•Tarihi olayların arasında neden-sonuç ilişkisi mevcuttur.

•Tarihi olaylar geçmişte yaşanır ve sona erer, aynı nedenler aynı sonuçları doğurmaz. bu nedenle olayların aynı şekliyle tekrarı mümkün değildir.

•Tarih biliminin belli kural, formül veya kanunları yoktur.

•Tarih incelemelerinde elde edilen yeni belge veya bulgular mevcut bilgiyi değiştirebilir.

•Tarihi bir olayın objektif incelenebilmesi için, olayın üzerinden belli bir zaman geçmesi gerekmektedir.

•Tarihi olayların incelenmesi sırasında yardımcı bilimlerden yararlanılabilir.

•Tarihi araştırmalarda olaylar incelenirken, olayın incelendiği zaman değil olayın yaşandığı zamanın şartları dikkate alınmalıdır.

Tarihin Yöntemleri

Tarama: İlk aşamada yazılı ya da yazısız bütün kaynaklar elde edilerek “kaynak taraması” gerçekleştirilir.

Tasnif (Sınıflandırma): Elde edilen bilgi kaynakları, konu içerik ve kullanım öncelikleri dikkate alınarak sınıflandırmaya tabi tutulur. Bu inceleme sürecini kolaylaştırır.

Tahlil (Çözümleme): Tahlil aşamasında eldeki belgelerin yeterlilik ve kullanılabilirlik durumları analiz edilir. Bu aşamada belgeler anlaşılacak şekle çevrilir.

Tenkit (Eleştiri): Belgeler, içerdikleri bilgilerin doğruluğu açısından eleştirel biçimde gözden geçirilir. “Tenkit” olarak adlandırılan bu aşama, araştırmalarda yanılgılara düşülmemesi adına önemlidir.

•İç tenkit: Belgenin içeriği incelenir

•Dış tenkit: Belgenin dış yapısı, orijinalliği incelenir.

Terkip (Sentez): Son aşamada, üzerinde çalışılan bilgi kaynaklarının ışığında

nesnel bir sonuca varılır. Bu son aşama “terkip” aşaması olarak adlandırılır.

Tarihin Kaynakları

Kaynak, tarihî bilgi veren malzemedir. Fakat her bilgi veren malzemeye kaynak denmez. Kaynaklar başlıca üç gruptur:

•Ana Kaynak: Olayın geçtiği devirde vücuda getirilmiş eserlerdir.

•Birinci Elden Kaynak: Devrine yakın bir zamanda ve devrinin kaynaklarından faydalanılarak meydana getirilmiş eserlerdir.

•İkinci elden kaynaklar: Ana kaynakla birlikte birinci elden kaynağın da bulunmaması hâlinde, birinci elden kaynaktan yararlanılarak oluşturulan eserler yani ikinci elden kaynaklar önem kazanır.

Tarihin Sınıflandırılması

Zamana Göre Sınıflandırma: Tarihi sürecin “yüzyıl, çağ” gibi zaman dilimlerine bölünerek sınıflandırılmasıdır. "XIII. yüzyıl tarihi, İlk Çağ tarihi«, Kanuni Dönemi  gibi

Konuya Göre Sınıflandırma: Tarihin belirli faaliyet alanlarına göre siyasi, ekonomik, dinî ve sosyal açılardan sınıflandırılmasıdır. "Sanat tarihi, dinler tarihi" gibi

Mekâna Göre Sınıflandırma: Coğrafi bölge, yer dikkate alınarak yapılan sınıflandırmadır. Orta Asya tarihi, Anadolu tarihi gibi